«Тыл чахчылаах маастара»мнемоника
оҕо талааннаах суруйааччыта Константин Туйаарыскай төрөөбүтэ 110 сааһынан интэриэһинэй, оҕолорго маастар кылаастаах иһитиннэрии чааһа буолан ааста. Элбэх көлүөнэ иитиллэн тахсыбыт тапталлаах бэйиэппит Константин Туйаарыскай суруйар ньыматын сүрүн уратыта – оҕо бэйэтин тылынан, оҕо бэйэтэ өйдүүрүнэн олох араас түгэннэрин сатабыллаахтык уонна арылхайдык ойуулууругар буолар. Холобур, ылан көрүөҕүн „Ача“ диэн хомуурунньукка киирбит „һэн-ньэкэ“ диэн хоһоону:
һэн-ньэкэ, һэн-ньэкэ
Көт, күөрэй.
һэн-ньэкэ, һэн-ньэкэ
Күөрэгэй!
һэн-ньэкэ, һэн-ньэкэ
Күлэриҥ,
һэн-ньэкэ, һэн-ньэкэ
Күндүтүн.
һэн-ньэкэ, һэн-ньэкэ
Көрөрүҥ,
һэн-ньэкэ, һэн-ньэкэ
Күндүтүн.
Бу хоһооҥҥо тэҥ сүһүөхтэр, хос-хос этиилэр олус табыгастаахтык туттуллубутун көрөбүт. Онон хоһоон ааҕарга олус хомомоҕой, өйдүүргэ судургу, өйгө-сүрэххэ тиийимтиэ, нарын, намчы. П. Аввакумов поэт саамай кыраларга анаабыт хоһооннорун туһунан маннык суруйар: «К. Туйаарыскай адьас быыкайкаан оҕо туһунан ийэ-аҕа оҕотун таптаан этэр, эбэтэр оҕо бэйэтэ оонньуу сылдьан туттар тылларынан уурбут-туппут курдук, улахан художник биир-икки тардыынан сирэй-харах көстүүтүн илэ-бааччы хамсаан-имсээн кэлиэх тэҥэ оҥорон кэбиһэринии, хоһуйар». Кырдьык даҕаны, сахалартан оҕо литературатын бөдөҥ маастара К. Туйаарыскай судургу, ол гынан баран үчүгэй баҕайытык этэн кэбиспитэ, тыыннаах хартыына буолан ааҕааччы хараҕар көстөр: Холобура ылан көрүөҕүҥ «Чээн» диэн хоһоону:
Саҥа ньирэй үнэр
Салҕаластыы турар
Чээн, чээн! Үчүгэйиэн
Чэччилиирэ бэрдиэн!
Дьиэттэн маҥнай тахсан
Тэлгэһэҕэ бардым.
Чээн, чээн! Үчүгэйиэн!
Чэмэлийэн бэрдиэн!
К. Туйаарыскай үгүс хоһооннорун уобарастара сонуннар, оҕоҕо тиийимтиэлэр, кини өй-санаа өттүнэн сайдарыгар көмөлөһөллөр диэн үөрэхтээхтэр этиилэриттэн холобур аҕаллым.
чахчы да бу хоһоннорго аны мнемоника ньыматынан олус түргэнник хоһоону ылыннылар, үөрэтэргэ бу ньыма табыгастааҕын биллилэр.
