Кытанахская модельная библиотека

 Мин илиибэр саһарбыт хаартысканы тутан олоробун. манна эдэркээн уолаттар, аан дойдуну атыйахтаах уулуу аймаабыт Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылаахтарын Танда -Бахсыттан 1941 сыллаахха ыҥырыллыбыт эдэркээн уолаттар. Кинилэр кимнээхтэрий?

Уҥаттан бастакы Местников Николай Алексеевич

“Германияны кыайыы иһин” мэтээл хаһаайына, младшай сержант Местников Николай Алексеевич 1917 сыл Өктөөбүрүскэй өрөбүлүүссүйэни көрсө, Боотуруускай улууһун Танда –Бахсы нэһилиэгэр төрөөбүтэ.Бииргэ төрөөбүттэрэ эдьиийдэрэ – Мария Алексеевна (15) уонна Елена Алексеевна (12) . “Кыһыл Танда” холкуос чилиэнэ. Кытаанах оскуолатыгар үөрэммит. Сэриигэ барыан иннинэ холкуоһугар суотчутунан үлэлээбит. Фроҥҥа 1941 сыл атырдьах ыйын 15 күнүгэр ыҥырыллыбыт.Волховскай фронт 29-с Армиятын 377-с уонна 382 –с стрелковай дивизия 215-с туспа артиллерийскай батальонугар сылдьан пулеметчик быһыытынан сэриигэ киирбит. 1941 с. ахсынньы 28 күнүгэр хаҥас атаҕар, 1942 с. бэс ыйыгар иккис төгүлүн. 1943 с, атырдьах ыйыгар уҥа илиитигэр, 1943 с. сэтинньи ыйга уҥа илиитигэр, уопсайа 4 төгүл бааһырбыта. Бааһырыытыттан инбэлиит  буолан 1944 с. муус устарга эргиллибитэ. Дойдутугар эргиллэн кэлэн, Чурапчы санаторийыгар, РОНО-ҕа кылаабынай бухгалтерынан өр сылларга үлэлээбитэ. 1967 с. сэрии 1 группалаах и нбэлиитэ, 1968 сылтан Бүтүн Россиятааҕы көрбөттөр обществоларын чилиэнэ, үбүлүөйүнэй мэтээллэринэн, оройуон нэһилиэк Бочуотунай грамоталарынан элбэх төгүл наҕараадаламмыта. Кэргэнэ Елена, оҕолоро Николай, Клара. 1980 сыллаахха ыалдьан өлбүт.

          Алаас буойун уолаттара:  Кытаанах, Танда — Бахсы 1941-1945сс./ хомуйан оҥордулар: Е.П. Скрябина [уо.д.а]. — Дьокуускай: Издатель В.Д. Макеев, 2020.- С.29

Уҥаттан иккис Ермолаев Василий Фомич

Ермолаев Василий Фомич (1901-1942)

    1901 сыллаахха Боотурускай улууһун Танда-Бахсы нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Каганович аатынан колхуос чилиэнэ, сэрии иннинэ налоговай агенынан, “Каганович” колхозка биригэдьииринэн, ферма сэбиэдиссэйинэн үлэлээбит. 1941 с. атырдьах ыйын 15 күнүгэр армияҕа ыҥырыллыбыт. 1942 с. атьырдьах ыйыгар 510-с стрелковай полкаҕа стрелогунан Тула куорат иһин кыргыһыыга кыттыбыт. Ыараханнык юааһырюыт. 1942 с атырдьах ыйын 28 күнүгэр 2068-с  эвакуационнай госпитальга киирбит, бу күн сырдык тыына быстыбыт. Кэргэнэ – Матрена Николаевна (Матырыас), оҕолоро Анна, Николай, Ирина, Дария – “Каганович” холкуос чилиэннэрэ. Кыыһа Ермолаева Ирина Васильевна ахтыытыттан: “…Биир дойдулааҕа Оконешников Егор Николаевич кэпсээбитинэн, 1942 сыллаахха диэри бииргэ сылдьан сэриилэспиттэр.1942 с. Сталинград анныгар сэриигэ сылдьан, аҕабыт атаҕар снаряд оскуолката түһэн, ыараханнык бааһыран, өйө суох сытарын, Егор сэрии хонуутуттан таһаарбытын, санитардар кэлэн илдьэ барбыттар. Аҕабыты өлбүтүн туһунан биллэриини көһөрүүгэ барыахпыт иннинэн туппуппут. 1972 сыллаахха кыра кыыһа Дария военкоматтан туоһулаһан, аҕабыт уҥуоҕа ханна хараллыбытын билбитэ. Аҕабыт бааһыран баран Тула куоракка шлспитальга өйө суох сытан, 1942 с. атырдьах ыйын 28 күнүгэр өлбүт. Онон Тула куоракка братскай могилаҕа гранит плитаҕа аата-суола суруллан сытар. Онно кыра кыыһа Дария ,кэлин улахан кыыһа Анна баран, венок уурана уонна дойдутун буорун кутан кэлбиттэрэ”.

          Алаас буойун уолаттара:  Кытаанах, Танда — Бахсы 1941-1945сс./ хомуйан оҥордулар: Е.П. Скрябина [уо.д.а]. — Дьокуускай: Издатель В.Д. Макеев, 2020.- С.18

Уҥаттан үһүс кимий?

Хаартыскаҕа үһүс киһинэн буолар Советскай Союз икки улуу куоратын: Москва уонна Ленинград   көмүскэлин иһин кырыктаах кыргыһыыларга кыттыбыт, “Албан аат” 3 истиэпэннээх, Аҕа дойду сэриитин 1 истиэпэннээх уордьаннарынан, Москва уонна Ленинград  оборуонатын иһин мэтээллэринэн наҕараадаламмыт, элбэх  бойобуой  мэтээллэрдээх  хорсун буойун Егор Николаевич Оконешников буолар, бу туһунан сиһилии ааҕыҥ